Ergonomie op werk: werkplek aanpassen met ergotherapie

9 min leestijd7.0K shares

Nekpijn aan het eind van de werkdag. Tintelende vingers tijdens het typen. Stijve schouders van urenlang achter het beeldscherm. Werk-gerelateerde klachten zijn enorm verbreid – naar schatting heeft 40% van de kantoorwerkers last van RSI of andere lichamelijke klachten. De oorzaak? Vaak een slecht ingerichte werkplek. Een ergotherapeut helpt je werkplek optimaal in te richten en voorkomt dat kleine ongemakken uitgroeien tot chronische problemen.

Klachten door werk?

Vind een ergotherapeut die je werkplek beoordeelt en helpt met ergonomische aanpassingen.

Vind een ergotherapeut →

Wat is ergonomie op de werkplek?

Ergonomie is de wetenschap die zich bezighoudt met het aanpassen van de werkomgeving aan de mens (niet andersom). Een ergonomische werkplek voorkomt onnodige belasting en verhoogt comfort en productiviteit.

Waarom is ergonomie belangrijk?

Voorkomt klachten

RSI, nek-, rug- en schouderpijn, carpaal tunnel

Verhoogt productiviteit

Minder vermoeidheid, betere concentratie

Vermindert ziekteverzuim

Minder uitval door werk-gerelateerde aandoeningen

Wettelijke verplichting

Arbowet verplicht werkgever tot ergonomische werkplek

Veelvoorkomende werk-gerelateerde klachten

RSI (Repetitive Strain Injury)

Wat is het? Overbelastingsklachten door herhaalde bewegingen (vooral bij beeldschermwerk).

Klachten: Pijn in pols, arm, schouder, nek. Tintelingen. Verminderde kracht. Pijn neemt toe gedurende de dag.

Oorzaken: Te veel muiswerk, verkeerde polshouding, geen pauzes, slechte werkplek.

Lees meer over handtherapie bij RSI.

Nek- en schouderpijn

Oorzaken: Beeldscherm te hoog/laag, geen documenthouder, telefoon tussen oor en schouder, slechte stoelinstelling.

Gevolg: Spanning in nek en schouders, hoofdpijn, stijve nek.

Lage rugpijn

Oorzaken: Slecht zithouding, geen lendensteun, te lang achter elkaar zitten, verkeerde stoelhoogte.

Gevolg: Pijn onderrug, stijfheid na lang zitten, moeilijk rechtstaan na werk.

Vermoeide ogen en hoofdpijn

Oorzaken: Slechte verlichting, beeldscherm te dichtbij/ver, reflectie op scherm, te weinig knipperen.

Gevolg: Hoofdpijn, brandende ogen, wazig zien, concentratieproblemen.

Werkplekbeoordeling door ergotherapeut

Een ergotherapeut komt naar je werkplek (kantoor of thuiswerkplek) en doet een uitgebreide beoordeling.

Wat wordt er beoordeeld?

1. Bureau en stoel

  • • Bureauhoogte: Onderarmen horizontaal op bureau bij 90° elleboog
  • • Stoelhoogte: Voeten plat op grond, bovenbenen horizontaal
  • • Lendensteun: Ondersteuning onderrug
  • • Armleuningen: Schouders ontspannen, armen licht ondersteund
  • • Verstelbaar: Alle instellingen aanpasbaar aan jouw lichaam

2. Beeldscherm

  • • Hoogte: Bovenkant scherm op ooghoogte (of iets lager)
  • • Afstand: Armlengte (50-70 cm)
  • • Positie: Recht voor je (niet schuin kijken)
  • • Bij 2 schermen: Beide recht voor je of hoofdscherm centraal
  • • Laptop: Externe monitor + toetsenbord/muis nodig bij langdurig gebruik

3. Toetsenbord en muis

  • • Toetsenbord plat (niet verhoogd met pootjes)
  • • Muis naast toetsenbord (niet te ver reiken)
  • • Polsen recht (niet naar boven/beneden gebogen)
  • • Verticale muis bij polsklachten
  • • Compacte toetsenbord (zonder nummerblok) bespaart reikafstand naar muis

4. Verlichting

  • • Voldoende licht (500 lux voor kantoorwerk)
  • • Geen reflectie op beeldscherm
  • • Daglicht zijdelings (niet direct van achteren op scherm)
  • • Bureaulamp bij detailwerk

5. Werkorganisatie

  • • Afwisseling in taken (niet uren achtereen muiswerk)
  • • Pauzes inplannen (micro-pauzes en langere pauzes)
  • • Werkdruk en tijdsdruk
  • • Mogelijkheid om af te wisselen tussen zitten en staan

Ergonomische hulpmiddelen

Op basis van de beoordeling kan de ergotherapeut hulpmiddelen adviseren:

Voor beeldschermwerk

  • Monitorstandaard: Beeldscherm op juiste hoogte
  • Laptopstandaard + externe toetsenbord: Voor thuiswerkers
  • Documenthouder: Documenten op ooghoogte naast scherm
  • Headset: Bij veel bellen (telefoon niet klemmen)

Voor pols/hand

  • Verticale muis: Natuurlijkere handpositie
  • Trackball: Minder arm/polsbeweging
  • Polssteun: Alleen bij pauzes (niet tijdens typen!)
  • Ergonomisch toetsenbord: Gesplitst of gebogen

Voor rug/houding

  • Ergonomische bureaustoel: Verstelbaar, lendensteun
  • Zit-sta bureau: Afwisseling zitten en staan
  • Voetensteun: Bij korte mensen (voeten moeten grond raken)
  • Balance board: Actief staan bij sta-bureau

Software

  • Pauze-software: Herinnert aan micro-pauzes
  • Bluelight filter: Vermindert oogvermoeidheid
  • Spraakherkenning: Bij ernstige polsklachten
  • Schermvergroting: Bij visuele problemen

De ideale werkplek: stap voor stap

Complete setup checklist

1Stoel instellen

  1. Zithoogte: Voeten plat op grond, bovenbenen horizontaal
  2. Zitdiepte: 2-3 vingers ruimte tussen knieholte en zitting
  3. Lendensteun: Ondersteunt onderrug (lichte holling)
  4. Armleuningen: Schouders ontspannen, ellebogen 90°
  5. Rugleuning: Iets naar achteren (100-110° hoek)

2Bureau en apparatuur

  1. Bureauhoogte: Onderarmen horizontaal bij ontspannen schouders
  2. Beeldscherm: Bovenkant op ooghoogte, armlengte afstand
  3. Toetsenbord: Plat, 10-15 cm van bureaurand
  4. Muis: Direct naast toetsenbord, op dezelfde hoogte
  5. Telefoon/documenten: Binnen handbereik, vaak gebruikte items dichtbij

3Werkhouding controleren

  • Rug: Rechtop tegen rugleuning, lendensteun voelbaar
  • Schouders: Ontspannen (niet opgetrokken)
  • Ellebogen: Langs lichaam, 90° hoek
  • Polsen: Recht (niet gebogen naar boven/beneden)
  • Hoofd: Rechtop, niet naar voren steken
  • Benen: Voeten plat op grond, knieën 90°

RSI preventie: praktische tips

RSI is vaak te voorkomen met deze simpele maatregelen:

De 30-30-30 regel

Elke 30 minuten: 30 seconden pauze en 30 seconden bewegen/strekken. Dit doorbreekt statische houding en vermindert spiervermoeidheid drastisch.

  • Wissel taken af: Niet uren achtereen muiswerk, afwisselen met telefoon, overleg, lezen
  • Gebruik sneltoetsen: Vermindert muisgebruik (Ctrl+C, Ctrl+V, Alt+Tab, etc.)
  • Rekoefeningen: Pols, nek, schouders regelmatig strekken
  • Luister naar signalen: Pijn is waarschuwing – pas meteen pauze en houding aan
  • Goede werkplek: Zoals hierboven beschreven
  • Vermijd force: Muis niet te strak vasthouden, zacht typen

Thuiswerken: extra aandachtspunten

Thuiswerken heeft extra uitdagingen. Vaak ontbreekt een goede werkplek:

⚠️ Veelgemaakte fouten thuiswerken:

  • • Laptop op keukentafel (te laag scherm, geen externe toetsenbord)
  • • Werken op bank of bed (slechte houding)
  • • Eetkamerstoel (geen verstelbare bureaustoel)
  • • Geen grenzen werk/privé (te lange werkdagen)

Minimale thuiswerkplek:

  • Vaste werkplek (niet aan eettafel waar je ook eet)
  • Goede bureaustoel (verstelbaar)
  • Externe monitor + toetsenbord + muis (laptop als 2e scherm of dichtklappen)
  • Laptopstandaard of monitorarm
  • Goede verlichting

Tip: Werkgevers zijn ook bij thuiswerken verplicht een ergonomische werkplek te faciliteren. Vraag om budget voor thuiswerkplek of laat ergotherapeut thuissituatie beoordelen.

Wanneer schakel je een ergotherapeut in?

Schakel een ergotherapeut in voor werkplekbeoordeling wanneer:

  • Je werk-gerelateerde klachten hebt (nek, rug, schouders, polsen)
  • Je RSI-klachten of carpaal tunnel hebt
  • Je na ziekte of operatie terugkeert naar werk met beperkingen
  • Je thuiswerkplek ergonomisch wilt inrichten
  • Je preventief een gezonde werkplek wilt (ook zonder klachten)
  • De bedrijfsarts adviseert werkplekaanpassingen

Hoe regel je dit? Via je werkgever/HR (vaak bedrijfsergotherapeut), bedrijfsarts, of zelf via huisarts bij werk-gerelateerde klachten.

Veelgestelde vragen

Wat is een ergonomische werkplekbeoordeling?

Een ergotherapeut bezoekt je werkplek en beoordeelt: bureauhoogte, stoelinstelling, beeldschermhoogte, toetsenbord/muis positie, verlichting en werkhouding. Je krijgt concrete adviezen en eventueel nieuwe ergonomische hulpmiddelen.

Hoe voorkom je RSI?

RSI voorkom je door: ergonomische werkplek, regelmatig pauzeren (elke 30 min 30 sec micro-pauze), afwisseling in taken, juiste muis en toetsenbord, niet forceren bij pijn, en rekoefeningen.

Welke klachten kunnen door slechte ergonomie ontstaan?

Veelvoorkomend: nekpijn, hoofdpijn, schouderpijn, rugpijn, pols/handklachten (RSI, carpaal tunnel), vermoeide ogen, en algemene vermoeidheid door verkeerde houding.

Wat is de juiste beeldschermhoogte?

De bovenkant van je beeldscherm moet op ooghoogte zijn (of iets lager). Afstand: een armlengte (50-70 cm). Dit voorkomt nek- en hoofdpijn door verkeerde houding.

Vergoedt de werkgever ergonomische aanpassingen?

Ja, werkgevers zijn wettelijk verplicht (Arbowet) een ergonomische werkplek te bieden. Bij klachten kunnen aanpassingen via de bedrijfsarts worden geadviseerd. De ergotherapeut schrijft een adviesrapport.

Op zoek naar een ergotherapeut in de buurt?

Vind snel en eenvoudig een ergotherapeut bij jou in de buurt via onze landelijke zoekgids.

Vind een Ergotherapeut

Conclusie

Een ergonomische werkplek is geen luxe, maar noodzaak. Kleine aanpassingen kunnen grote impact hebben: minder pijn, hogere productiviteit en voorkomen van chronische klachten zoals RSI. Een ergotherapeut helpt je werkplek optimaal in te richten – afgestemd op jouw lichaam en werkzaamheden.

Heb je werk-gerelateerde klachten of wil je preventief je werkplek verbeteren? Vraag je werkgever om een ergonomische beoordeling of schakel zelf een ergotherapeut in via je huisarts.

Vind een ergotherapeut bij jou in de buurt