Knopen dichtmaken lukt niet meer. Pennetje vasthouden doet pijn. Pot openmaken is onmogelijk geworden. Hand-, pols- en vingerklachten kunnen het dagelijks leven ernstig beperken. Handtherapie – een specialisatie binnen ergotherapie – helpt je grip terug te krijgen. Letterlijk. In dit artikel lees je alles over handtherapie: wanneer het helpt, wat de behandeling inhoudt en hoe je je fijne motoriek kunt verbeteren.
Last van hand- of polsklachten?
Vind een gespecialiseerde handtherapeut (ergotherapeut) bij jou in de buurt.
Vind een ergotherapeut →Wat is handtherapie?
Handtherapie is een specialisatie binnen ergotherapie (soms ook fysiotherapie) gericht op problemen met handen, polsen en vingers. Een handtherapeut heeft speciale expertise in anatomie van de hand en arm, en in het maken van spalken op maat.
Waar helpt handtherapie bij?
Klachten/aandoeningen
Carpaal tunnel, artrose, tendinitis, Dupuytren
Herstel na operatie
Polsbreuk, carpaal tunnel operatie, gewrichtschirurgie
Kracht en beweging
Verminderde gripkracht, stijve vingers
Fijne motoriek
Knoopjes, schrijven, precisiewerk
Veelvoorkomende handklachten
Carpaal tunnel syndroom (CTS)
Wat is het? Beknelling van de middelste zenuw in de pols, vaak door herhaalde belasting (veel toetsenbordwerk) of zwelling.
Klachten: Tintelingen in duim, wijs- en middelvinger, vooral 's nachts. Pijn in pols. Zwakte in hand (dingen laten vallen). Gevoelsverlies in vingertoppen.
Handtherapie:
- Polsspalk voor 's nachts (houdt pols in neutrale stand)
- Ergonomisch advies (werkplek aanpassen)
- Zenuwglij-oefeningen
- Na operatie: geleidelijke opbouw beweging en kracht
Artrose in handen of duim
Wat is het? Slijtage van kraakbeen in gewrichten van vingers of duim (vooral duimbasis).
Klachten: Pijn bij knijpen en draaien. Stijfheid 's ochtends. Knobbels op vingergewrichten. Verminderde gripkracht.
Handtherapie:
- Duimspalk (ontlast gewricht bij pijnlijke taken)
- Gewrichtsbeschermingstechnieken (anders tillen, grijpen)
- Hulpmiddelen (potopener, sleutelgreep, aangepast bestek)
- Warmte/koude-therapie
- Oefeningen voor souplesse en kracht
Tendinitis (peesontsteking)
Wat is het? Ontsteking van een pees door overbelasting. Veelvoorkomend: De Quervain (duimpees), tenniselleboog.
Klachten: Pijn bij specifieke bewegingen (duim strekken, draaien pols). Zwelling en pijn bij aanraken.
Handtherapie:
- Rust en spalking (pees ontlasten)
- Aanpassen activiteiten (andere bewegingspatronen)
- Stretch- en krachtoefeningen (na acute fase)
- Ergonomisch advies
Gebroken pols of hand
Wat is het? Fractuur na val of ongeluk. Meestal radius (spaakbeen) pols.
Klachten na gipsperiode: Stijve hand en vingers. Zwakte. Pijn bij bewegen. Angst om hand te gebruiken.
Handtherapie:
- Bewegingsoefeningen (geleidelijk uitbreiden bewegingsbereik)
- Krachtoefeningen (grip herstellen)
- Littekenbehandeling (voorkomen littekenvergroeiing)
- Functionele training (dagelijkse handelingen oefenen)
- Zwelling verminderen
Lees meer over revalidatie na operaties.
Andere handklachten
- • Triggerfinger: Vinger schiet (blijft hangen bij buigen/strekken)
- • Dupuytren contractuur: Verdikking bindweefsel handpalm, vingers krommen
- • Ganglion: Vochtbultje op pols (meestal goedaardig)
- • RSI (repetitive strain injury): Overbelastingsklachten door werk
Problemen met fijne motoriek
Fijne motoriek is het vermogen om precieze bewegingen te maken met vingers en handen. Denk aan: schrijven, knoopjes dichtmaken, munten pakken, naald inrijgen. Problemen met fijne motoriek kunnen ontstaan door:
- Neurologische aandoeningen (beroerte, Parkinson, MS)
- Artrose of reuma in handen
- Verminderde gevoel in vingertoppen (diabetes, zenuwschade)
- Tremor (beven)
- Verminderde spierkracht
Hoe helpt handtherapie bij fijne motoriek?
Training en oefeningen
De handtherapeut geeft gerichte oefeningen:
- Pincetgreep: Kleine voorwerpen oppakken (rijst, kralen)
- Knijpkracht: Oefenen met theraputty (kneedpasta) of handknijper
- Vinger-isolatie: Elke vinger apart bewegen
- Coördinatie: Munten stapelen, knoopjes dichtmaken
- Schrijfoefeningen: Pengreep verbeteren
Hulpmiddelen voor fijne motoriek
Voor schrijven
- • Pengrip (dikke grip rondom pen)
- • Driekantige pen (betere houding)
- • Gewogen pen (rustiger bij tremor)
- • Adaptieve penhouder
Voor aankleden
- • Knoophaak (knoopjes sluiten)
- • Ritshaak (ritsen dichtdoen)
- • Elastische veters
- • Klittenband in plaats van knopen
Voor keuken
- • Potopener (elektrisch of handmatig)
- • Aangepast bestek (dikke greep)
- • Antislip snijplank
- • Eenhandig mes
Algemeen
- • Sleutelgreep (extra hefboom)
- • Deuropener (handvat vergroten)
- • Touchscreen stylus (voor tablet)
- • Adaptieve toetsenborden
Wat gebeurt er bij handtherapie?
1. Intake en onderzoek
De handtherapeut doet een uitgebreid onderzoek:
- Valgeschiedenis en klachten
- Bewegingsonderzoek (range of motion)
- Krachtmeting (grip- en knijpkracht)
- Gevoelsonderzoek (kunnen vingers onderscheiden?)
- Functionele tests (knoopje dicht, pot openen)
- Zwelling en pijn meten
2. Behandelplan
Op basis van het onderzoek maakt de handtherapeut een plan. Dit kan bevatten:
- • Spalk op maat: Voor rust, bescherming of correctie
- • Oefenprogramma: Beweging, kracht, coördinatie
- • Pijnbestrijding: Warmte, koude, massage
- • Littekenbehandeling: Voorkomen verkleving
- • Ergonomisch advies: Werkplek of werkwijze aanpassen
- • Hulpmiddelen: Advies en training gebruik
3. Spalken op maat
Een belangrijk onderdeel van handtherapie is het maken van spalken op maat. Dit zijn kunststof steuntjes die precies op jouw hand gevormd worden.
Soorten spalken:
- • Rustspalk: Houdt pols/hand in ruststand (bijv. 's nachts bij carpaal tunnel)
- • Functiespalk: Ondersteunt bij activiteiten
- • Correctiespalk: Helpt contractuur voorkomen of corrigeren
- • Beschermingsspalk: Na operatie of letsel
4. Thuisoefeningen
Handtherapie werkt het beste als je thuis ook oefent. De handtherapeut geeft je een oefenprogramma:
- 2-3x per dag korte oefensessies (10-15 min)
- Geleidelijke opbouw (niet forceren!)
- Afwisseling beweging en rust
- IJstherapie na intensieve oefeningen (zwelling beperken)
Wanneer schakel je een handtherapeut in?
Schakel een handtherapeut in wanneer je:
- Pijn in handen, polsen of vingers hebt die niet overgaat
- Tintelingen of gevoelsverlies in vingers ervaart
- Moeite hebt met dagelijkse handelingen (knoopjes, schrijven, pot openen)
- Herstelt van een polsbreuk of handoperatie
- Artrose in handen hebt met pijnklachten
- Diagnose carpaal tunnel syndroom of andere handaandoening hebt
- Verminderde gripkracht of fijne motoriek ervaart
Bespreek je klachten met de huisarts of medisch specialist. Zij kunnen je doorverwijzen naar een handtherapeut. Voor ADL-problemen door handklachten is handtherapie vaak de oplossing.
Veelgestelde vragen over handtherapie
Wat is handtherapie bij ergotherapie?
Handtherapie is een specialisatie binnen ergotherapie gericht op hand-, pols- en vingerklachten. De handtherapeut helpt bij herstel na operaties, behandelt carpaal tunnel, artrose, tendinitis en verbetert fijne motoriek door oefeningen, spalken en hulpmiddelen.
Bij welke klachten helpt handtherapie?
Handtherapie helpt bij: carpaal tunnel syndroom, artrose in handen/duim, polsklachten, tendinitis (peesontsteking), gebroken pols of hand, Dupuytren contractuur, triggerfinger, en verminderde fijne motoriek (knoopjes, schrijven).
Wat doet een handtherapeut precies?
Een handtherapeut onderzoekt de handklacht, maakt aangepaste spalken, geeft oefenprogramma voor kracht en beweging, adviseert hulpmiddelen (aangepast bestek, potopener), en traint dagelijkse handelingen die door handklachten lastig zijn.
Hoe lang duurt handtherapie?
Dit hangt af van de klacht. Na carpaal tunnel operatie: 6-12 weken. Bij chronische artrose: langere begeleiding mogelijk. Bij polsbreuk: 8-16 sessies. De handtherapeut maakt een behandelplan op maat.
Wat is het verschil tussen handtherapie en fysiotherapie?
Handtherapeuten zijn gespecialiseerd in hand/pols/vingers en kunnen spalken op maat maken. Fysiotherapeuten werken breder aan beweging. Voor handklachten is een gespecialiseerde handtherapeut (ergotherapeut) vaak de beste keuze.
Wordt handtherapie vergoed?
Ja, handtherapie valt met een verwijzing van de huisarts of specialist onder de basisverzekering. Spalken en hulpmiddelen worden vaak (deels) vergoed via zorgverzekering of Wmo.
Op zoek naar een ergotherapeut in de buurt?
Vind snel en eenvoudig een ergotherapeut bij jou in de buurt via onze landelijke zoekgids.
Vind een ErgotherapeutConclusie
Hand-, pols- en vingerklachten hoeven je niet te beperken in je dagelijks leven. Handtherapie biedt effectieve behandeling voor veel aandoeningen – van carpaal tunnel tot artrose, en van polsbreuk tot fijne motoriekproblemen. Met spalken op maat, gerichte oefeningen en praktische hulpmiddelen helpt de handtherapeut je grip letterlijk terug te krijgen.
Heb je last van handklachten of moeite met fijne motoriek? Bespreek het met je huisarts en vraag om een verwijzing naar een gespecialiseerde handtherapeut.
Vind een ergotherapeut bij jou in de buurt