Elk jaar vallen meer dan 100.000 ouderen in Nederland zo ernstig dat ze op de spoedeisende hulp belanden. Een val kan leiden tot breuken, ziekenhuisopname en verlies van zelfstandigheid. Gelukkig is vallen vaak te voorkomen. Een ergotherapeut helpt bij valpreventie door je woning veiliger te maken, het juiste loophulpmiddel te kiezen en gevaarlijke situaties te herkennen. Lees in dit artikel hoe je valrisico effectief kunt verlagen.
Val je vaak of voel je je onzeker?
Laat een ergotherapeut een valrisico-screening doen en krijg direct praktische tips.
Vind een ergotherapeut →Waarom vallen ouderen vaker?
Vallen is geen normaal onderdeel van ouder worden, maar wel vaker voorkomend. Dit heeft verschillende oorzaken:
Lichamelijke veranderingen
- • Verminderde spierkracht: Vooral beenkracht neemt af
- • Balansproblemen: Evenwicht wordt minder stabiel
- • Slechtere ogen: Minder dieptezicht en nachtzicht
- • Duizeligheid: Bij opstaan (orthostatische hypotensie)
- • Stijvere gewrichten: Minder soepele bewegingen
- • Langzamere reacties: Moeilijker om val te voorkomen
Omgevingsfactoren
- • Losse kleden: Grootste struikelgevaar in huis
- • Drempels: Hoogteverschillen vaak niet opgemerkt
- • Slechte verlichting: Vooral 's nachts gevaarlijk
- • Gladde vloeren: Tegels, laminaat kunnen glad zijn
- • Trap zonder leuning: Of leuning slechts aan één kant
- • Snoeren op de grond: Onzichtbare valstrik
⚠️ Alarmerend feit
1 op de 3 65-plussers valt minstens 1x per jaar. Bij 80-plussers is dat zelfs 1 op de 2. Van alle valincidenten gebeurt 60% thuis. De gevolgen kunnen ernstig zijn:
- Heupfractuur (meest ernstig: 20% overlijdt binnen jaar)
- Polsbreuk, schedeltrauma
- Angst om opnieuw te vallen (vermijdingsgedrag)
- Verlies van zelfvertrouwen en zelfstandigheid
- Opname verpleeghuis
Valrisico-screening door ergotherapeut
Een ergotherapeut is gespecialiseerd in valpreventie. Bij een valrisico-screening komt de ergotherapeut bij je thuis en onderzoekt systematisch alle risicofactoren.
Wat wordt er onderzocht?
1. Valgeschiedenis
- • Ben je de afgelopen 12 maanden gevallen?
- • Waar en hoe gebeurde de val?
- • Heb je angst om te vallen?
- • Vermijd je activiteiten uit angst?
2. Lichamelijk onderzoek
- • Balanstests: Kun je op één been staan? Tandemstand?
- • Looppatroon: Stap je breed? Sleep je met voeten?
- • Kracht: Kun je uit stoel opstaan zonder handen?
- • Ogen: Zie je obstakels tijdig?
- • Transfer: Hoe ga je in/uit bed, op/af toilet?
3. Medicatie-check
Bepaalde medicijnen verhogen valrisico aanzienlijk:
- • Slaapmiddelen en kalmeringsmiddelen (verhogen duizeligheid)
- • Bloeddrukverlagers (kunnen te lage bloeddruk geven)
- • Antidepressiva
- • Gebruik van 4+ medicijnen tegelijk (polyfarmacy)
De ergotherapeut kan aanraden om medicatie te laten reviewen door de huisarts.
4. Woningcheck
Systematisch onderzoek van alle ruimtes:
- • Vloeren: Losse kleden, drempels, gladheid
- • Trap: Leuningen, verlichting, traptrede-hoogte
- • Badkamer: Natte vloer, in/uit bad, toilethoogte
- • Verlichting: Voldoende licht overdag en 's nachts?
- • Meubels: Stabiel genoeg om op te leunen?
- • Schoeisel: Goed passend, antislip zool?
Woningaanpassingen voor valpreventie
Op basis van de screening adviseert de ergotherapeut concrete aanpassingen. Veel aanpassingen zijn eenvoudig en goedkoop, maar maken wel groot verschil:
Per ruimte: aanpassingen voor veiligheid
🏠 Algemeen door het huis
✅ Direct doen:
- • Losse kleden weghalen of vastzetten
- • Drempels afschuinen of verwijderen
- • Snoeren wegwerken (kabelgoten)
- • Rommel van vloer opruimen
- • Nachtverlichting plaatsen
🔧 Grotere aanpassingen:
- • Extra lichtpunten plaatsen
- • Bewegingssensoren voor licht
- • Contrasterende traptreden
- • Handgrepen bij niveauverschillen
- • Antislip coating op gladde vloeren
🪜 Trap
- • Leuning aan beide kanten: Niet alleen links of rechts
- • Goede verlichting: Boven én onder de trap
- • Contrasterende trapneus: Beter zichtbaar waar traprede eindigt
- • Antislip strips: Op elke traptrede
- • Traplift: Bij ernstige mobiliteitsproblemen (Wmo-vergoeding mogelijk)
🚿 Badkamer
- • Antislipmat in douche/bad: Zuignappen voor stabiliteit
- • Douchestoel of -kruk: Veiliger dan staand douchen
- • Handgrepen: Bij toilet, douche en bad
- • Verhoogd toilet: Makkelijker opstaan
- • Inloopdouche: Geen hoge rand meer over
- • Droge vloer: Goede afvoer en ventilatie
🛏️ Slaapkamer
- • Bed op juiste hoogte: Voeten moeten grond raken bij zitten
- • Nachtlampje: Direct bereikbaar vanaf bed
- • Bedhek of opstabeugel: Voor steun bij in/uit bed
- • Telefoon binnen bereik: Voor noodgeval
- • Vrije looproute: Naar toilet zonder obstakels
Loophulpmiddelen voor valpreventie
Een passend loophulpmiddel kan valrisico drastisch verlagen. De ergotherapeut helpt bij de keuze en past het hulpmiddel aan op jouw lengte en looppatroon.
Wandelstok
Voor wie: Lichte balansproblemen, steun bij lopen
Voordelen:
- • Licht en handig
- • Weinig ruimte nodig
- • Goed voor buitenshuis
Let op: Moet juist afgesteld zijn (pols-hoogte)
Looprek / rollator
Voor wie: Matige tot ernstige balansproblemen
Voordelen:
- • Stabiele ondersteuning
- • Zitje voor rustpauzes
- • Opbergmand (boodschappen)
- • Remmen voor veiligheid
Soorten: Binnen-rollator (smal), buiten-rollator (grotere wielen)
💡 Training door ergotherapeut
Een loophulpmiddel werkt alleen goed als je het correct gebruikt. De ergotherapeut leert je:
- Juiste afstelling (hoogte handvatten)
- Veilig lopen met het hulpmiddel
- Draaien en keren zonder valrisico
- In/uit stoel komen met rollator
- Obstakels (drempels, trottoirs) veilig nemen
Extra maatregelen voor valpreventie
1. Oogcontrole
Slecht zicht verhoogt valrisico. Laat minstens 1x per jaar je ogen controleren. Verouderde bril of beginnende cataract (staar) kun je missen zonder dat je het merkt.
2. Voetenzorg
Voetproblemen (eelt, likdoorns, verdikte nagels) kunnen je looppatroon verstoren. Bezoek een pedicure of podotherapeut. Ook goed passend schoeisel is belangrijk: geen loshangende pantoffels, maar schoenen met goede steun en antislip zool.
3. Balanstraining (fysiotherapie)
Naast woningaanpassingen helpt ook fysieke training. Een fysiotherapeut kan je balans en beenkracht verbeteren door gerichte oefeningen. Dit werkt het beste in combinatie met de adviezen van de ergotherapeut (lees meer over het verschil).
4. Valdetectie en alarm
Voor mensen met hoog valrisico of die alleen wonen:
- Persoonlijk alarm: Knop om hulp in te schakelen na val
- Valdetector: Automatische melding bij val (in horloge of hanger)
- Alarmlijn telefoon: Grote knoppen, direct contact met mantelzorger/zorg
Wanneer schakel je een ergotherapeut in?
Schakel een ergotherapeut in voor valpreventie wanneer:
- Je recent gevallen bent (zelfs zonder letsel)
- Je angst hebt om te vallen en daarom activiteiten vermijdt
- Je je onzeker voelt bij lopen, vooral 's nachts
- Je duizelig wordt bij opstaan
- Je balansproblemen ervaart
- Je 75+ bent en preventief wilt screenen
- Familie/mantelzorger zich zorgen maakt
Bespreek het met je huisarts. Hij kan je doorverwijzen voor een valrisico-screening en ergotherapeutische begeleiding. Voor ouderen is vroege preventie essentieel.
Veelgestelde vragen over valpreventie
Hoe voorkom je vallen bij ouderen?
Vallen voorkom je door: 1) Woningaanpassingen (drempels weg, goede verlichting, handgrepen), 2) Loophulpmiddelen (rollator), 3) Medicatiereview, 4) Oog- en voetcontrole, 5) Balanstraining, 6) Valrisico-screening door ergotherapeut.
Wat doet een ergotherapeut bij valpreventie?
Een ergotherapeut doet een valrisico-screening thuis, adviseert woningaanpassingen (drempels, verlichting, antislip), helpt bij loophulpmiddelen, traint veilige transfers en coacht bij balansproblemen. Het doel is vallen voorkomen.
Wat zijn de grootste valrisicos thuis?
Grootste risicos: losse kleden en drempels, slechte verlichting, gladde vloeren, steile trap zonder leuning, snoeren op de grond, natte badkamervloer, slecht passende schoenen en verminderde balans.
Wanneer moet je een valrisico-screening doen?
Na een val, bij angst om te vallen, duizeligheid, balansproblemen, verminderde mobiliteit, of vanaf 75 jaar preventief. Een ergotherapeut kan thuis een uitgebreide screening doen.
Worden woningaanpassingen voor valpreventie vergoed?
Ja, veel aanpassingen worden (deels) vergoed via de Wmo (gemeente). Denk aan drempelverwijdering, handgrepen, traplift, badkameraanpassing. De ergotherapeut schrijft een indicatiestelling.
Op zoek naar een ergotherapeut in de buurt?
Vind snel en eenvoudig een ergotherapeut bij jou in de buurt via onze landelijke zoekgids.
Vind een ErgotherapeutConclusie
Vallen is niet onvermijdelijk. Met de juiste aanpassingen en hulpmiddelen kun je valrisico drastisch verlagen. Een ergotherapeut helpt je om gevaren in je woning op te sporen en op maat gemaakte oplossingen te vinden. Investeren in valpreventie is investeren in je zelfstandigheid en kwaliteit van leven.
Ben je gevallen of voel je je onzeker? Wacht niet tot het ernstiger wordt. Vraag je huisarts om een verwijzing voor een valrisico-screening. Lees ook meer over zelfstandig thuis blijven wonen met ondersteuning.
Vind een ergotherapeut bij jou in de buurt