Je verzorgt je dementerende moeder. Je helpt je partner na een beroerte. Je zorgt voor je gehandicapte kind. Mantelzorg is liefdevol en waardevol, maar ook zwaar. Fysiek én mentaal. Veel mantelzorgers vergeten zichzelf en raken overbelast. Een ergotherapeut helpt niet alleen de persoon die verzorgd wordt, maar ook jou als mantelzorger: met praktische tips, hulpmiddelen en het herkennen van grenzen.
Ben je mantelzorger en voel je je overbelast?
Vind een ergotherapeut die je ondersteunt met praktische hulp en advies.
Vind een ergotherapeut →Wat is mantelzorg?
Mantelzorg is langdurige zorg voor een ziek, gehandicapt of hulpbehoevend familielid, partner, vriend of buur. In Nederland zijn ruim 4 miljoen mantelzorgers – dat is 1 op de 4 Nederlanders!
Veelvoorkomende mantelzorgsituaties
Ouder verzorgen
Ouder met dementie, na beroerte, of hulpbehoevend door ouderdom
Partner verzorgen
Na herseninfarct, MS, Parkinson, of chronische ziekte
Kind met beperking
Lichamelijke of verstandelijke beperking, autisme, gedragsproblematiek
Tijdelijke zorg
Na operatie, herstel na ziekte, of tijdens behandeling
Uitdagingen van mantelzorg
Mantelzorg is liefdevol, maar brengt ook veel uitdagingen met zich mee:
Fysieke belasting
- • Tillen en dragen (bij transfers, toiletgang)
- • Rugklachten door verkeerde houding
- • Vermoeidheid door gebroken nachten
- • Eigen gezondheid verwaarlozen
Mentale belasting
- • Voortdurende bezorgdheid en stress
- • Verdriet om achteruitgang geliefde
- • Schuldgevoel (doe ik genoeg? Mag ik aan mezelf denken?)
- • Rouwverwerking terwijl persoon nog leeft
Sociale impact
- • Isolatie (geen tijd voor vrienden, hobby's)
- • Spanning in gezin of relatie
- • Werk en zorg combineren lastig
- • Financiële zorgen (minder werken, extra kosten)
Praktische problemen
- • Niet weten hoe iets moet (wassen, tillen)
- • Geen rust of privacy
- • Woning ongeschikt voor zorgbehoeften
- • Bureaucratie en regelingen onduidelijk
Hoe helpt ergotherapie mantelzorgers?
Een ergotherapeut ondersteunt niet alleen de zorgbehoevende, maar ook jou als mantelzorger:
1. Verzorgingstechnieken leren
De ergotherapeut leert je hoe je veilig en zonder rugklachten kunt verzorgen:
Tiltechnieken
- • Nooit met rechte benen bukken: Knieën buigen, rug recht
- • Dicht bij de persoon staan: Korte hefboom bespaart rug
- • Laat de persoon meehelpen: Zoveel mogelijk zelf laten doen
- • Gebruik hulpmiddelen: Bij zware transfers altijd tillift
- • Draai niet met belasting: Eerst draaien, dan tillen
2. Hulpmiddelen adviseren
Hulpmiddelen maken verzorging fysiek minder zwaar:
Voor transfers
- • Tillift/personenlift: Bij volledig afhankelijke persoon
- • Glijplank: Voor transfer bed-stoel
- • Draaischijf: Helpt bij draaien tijdens transfer
- • Opstasteun: Helpt persoon zelfstandig opstaan
Voor verzorging
- • Douchestoel: Veiliger en makkelijker wassen
- • Verhoogd toilet: Makkelijker op/af
- • Aanpasbaar bed: Op goede hoogte voor jou
- • Tillaken: Bij verschonen in bed
Voor mobiliteit
- • Rolstoel: Voor langere afstanden
- • Rollator: Binnen of buiten
- • Traplift: Toegang tot verdieping
- • Looprek: Voor binnen huis
Voor veiligheid
- • Alarmsysteem: Persoonlijk alarm of valdetector
- • Babyfoon: Horen wanneer hulp nodig is
- • Domotica: Verlichting automatisch
- • Camerasysteem: Op afstand checken
3. Woningaanpassingen
De ergotherapeut adviseert over aanpassingen die verzorging makkelijker maken:
- Slaapkamer beneden (indien mogelijk)
- Inloopdouche in plaats van bad
- Drempels verwijderen (rolstoel/rollator toegankelijk)
- Bredere deuren (voor rolstoel)
- Handgrepen bij toilet en douche
- Goede verlichting (veiligheid, valpreventie)
4. Signaleren overbelasting
De ergotherapeut helpt je grenzen herkennen en bespreekt mogelijkheden voor ontlasting.
Signalen van overbelasting herkennen
Veel mantelzorgers blijven te lang doorsukkelen. Herken je deze signalen?
⚠️ Alarmsignalen overbelasting:
- • Voortdurend moe, ook na slapen
- • Slecht slapen of 's nachts wakker liggen
- • Prikkelbaar, snel geïrriteerd
- • Huilen zonder duidelijke aanleiding
- • Lichamelijke klachten (hoofdpijn, buikpijn, rugpijn)
- • Geen plezier meer in dingen die je altijd leuk vond
- • Sociaal terugtrekken
- • Schuldgevoel (doe ik wel genoeg?)
- • Negatieve gevoelens naar degene die je verzorgt
- • Gevoel van machteloosheid of uitzichtloosheid
Herken je 3 of meer signalen? Bespreek dit met je huisarts en vraag om ondersteuning.
Zelfzorg voor mantelzorgers
Voor anderen zorgen begint met goed voor jezelf zorgen. Praktische tips:
Zelfzorg checklist
1. Plan rustmomenten
Ook al is het maar 15 minuten per dag: neem bewust tijd voor jezelf. Lees, luister muziek, wandel, of doe niets.
2. Blijf sociale contacten onderhouden
Isolatie verergert stress. Plan regelmatig koffie met vrienden, bel familie, of ga naar een mantelzorgcafé.
3. Vraag en accepteer hulp
Je hoeft het niet alleen te doen. Vraag familie, vrienden, buren om concrete hulp. Schakél professionele hulp in (thuiszorg, respijtzorg).
4. Zorg voor je eigen gezondheid
Ga naar dokter als je klachten hebt. Eet gezond. Beweeg regelmatig. Slaap voldoende. Jij kunt alleen voor een ander zorgen als je zelf gezond bent.
5. Praat over je gevoelens
Praat met vertrouwde mensen, een lotgenotengroep, of professionele hulp. Gevoelens van boosheid, verdriet of frustratie zijn normaal.
Respijtzorg en ondersteuning
Respijtzorg betekent tijdelijke vervanging van mantelzorg, zodat je kunt uitrusten. Dit is essentieel voor volhouden op lange termijn.
Vormen van respijtzorg
Dagopvang
Dagbesteding 1-3 dagen per week. Geeft jou vrije tijd en de zorgbehoevende sociale contacten en activiteiten.
Logeeropvang
Kortdurend verblijf in verpleeghuis of zorginstelling (weekend tot enkele weken). Voor als je ziek bent of op vakantie wilt.
Thuiszorg voor enkele uren
Professionele zorg aan huis voor verzorging, zodat jij tijd hebt voor boodschappen, afspraken of rust.
Vrijwilligers
Organisaties zoals ZorgSaam bieden vrijwilligers die gezelschap bieden, zodat jij even weg kunt.
Waar kun je terecht?
- Huisarts: Eerste aanspreekpunt, kan doorverwijzen
- Gemeente (Wmo-loket): Voor voorzieningen en ondersteuning
- Mantelzorgsteunpunt: Informatie, advies, lotgenotencontact
- Zorgverzekeraar: Vergoeding respijtzorg mogelijk
- Ergotherapeut: Praktische ondersteuning en verwijzing
Wanneer schakel je een ergotherapeut in?
Schakel een ergotherapeut in als mantelzorger wanneer:
- Je rugklachten krijgt van tillen of verzorgen
- Je niet weet hoe je bepaalde verzorgingstaken veilig doet
- De woning ongeschikt is voor de zorgbehoeften
- Je hulpmiddelen nodig hebt maar niet weet welke
- Je signalen van overbelasting herkent
- De situatie thuis onhoudbaar wordt
Hoe regel je dit? Via huisarts (verwijzing ergotherapie) of rechtstreeks contact met een ergotherapeut. Vaak wordt dit (deels) vergoed door zorgverzekering.
Veelgestelde vragen
Hoe helpt ergotherapie mantelzorgers?
Ergotherapie ondersteunt mantelzorgers door: verzorgingstechnieken leren (tillen, wassen), hulpmiddelen adviseren die verzorging makkelijker maken, woningaanpassingen, signalen overbelasting herkennen, en verwijzing naar respijtzorg.
Wat zijn signalen van overbelasting bij mantelzorgers?
Signalen: voortdurende vermoeidheid, slecht slapen, prikkelbaar/geïrriteerd, lichamelijke klachten (hoofdpijn, rugpijn), geen tijd voor jezelf, schuldgevoel, sociale isolatie, en negatieve gevoelens naar degene die je verzorgt.
Welke hulpmiddelen maken mantelzorg makkelijker?
Tillift of personenlift, transferhulpmiddelen (glijplank, draaischijf), douchestoel, verhoogd toilet, aanpasbaar bed, rolstoel, en alarmsystemen. De ergotherapeut adviseert en leert je deze gebruiken.
Wat is respijtzorg?
Respijtzorg is tijdelijke vervanging van mantelzorg zodat je kunt uitrusten. Vormen: dagopvang, logeeropvang, thuiszorg voor enkele uren, of vrijwilligers. Dit voorkomt uitputting en is essentieel voor volhouden.
Hoe voorkom je rugklachten bij verzorgen?
Door: juiste tiltechnieken (niet met rechte benen bukken), hulpmiddelen gebruiken bij zware taken, bed op goede hoogte, verzorgingstaken verdelen, en regelmatig rekoefeningen. Ergotherapeut leert je veilige technieken.
Op zoek naar een ergotherapeut in de buurt?
Vind snel en eenvoudig een ergotherapeut bij jou in de buurt via onze landelijke zoekgids.
Vind een ErgotherapeutConclusie
Mantelzorg is waardevol maar zwaar. Je hoeft het niet alleen te doen en je mag – nee, je móet – ook aan jezelf denken. Een ergotherapeut helpt je niet alleen met praktische tips en hulpmiddelen, maar ook met het herkennen van je grenzen. Zorg goed voor jezelf, zodat je ook goed kunt blijven zorgen voor je geliefde.
Ben je mantelzorger en merk je dat het te zwaar wordt? Vraag hulp. Bespreek het met je huisarts en vraag om een ergotherapeut die je kan ondersteunen. Ook respijtzorg is geen luxe, maar noodzaak om vol te houden.
Vind een ergotherapeut bij jou in de buurt